Etkili iletişim becerilerinin başında etkili konuşma becerileri gelmektedir. Etkili konuşma ise bakışlar, ses tonu, konuşma hızı, sesin yüksekliği, konuşma sırasında takınılan tavırlar vb. birçok etkenden etkilenir. Etkili bir konuşmada yapılması gerekenler;
Konuşma için bir amaç seçiniz.
Ne söyleyeceğinizi hazırlayınız ve planlayınız.
Endişelerinizi coşku ve göz iletişimi ile yok ediniz.
Sözcükleri değil düşüncelerinizi düşününüz.
Sesinizin yüksekliğini ayarlayarak otorite kurunuz ve günlük konuşmadan daha ağır bir tonda konuşunuz.
Ayrıntılara girmeyiniz. Vurgulamak istediğiniz noktaları netleştiriniz.
Dinleyicilere tepegöz, saydam, not vb. bakabilecekleri malzemeler sağlayınız.
Bütün rahatsız edici tavırlardan kurtulunuz.
Gösterişten kaçınınız.
Dinleyiciye dinleme dışında yapabileceği bir şeyler sununuz.
Somut ve sinirli olunuz. Ana noktaları örnek ve gözlemlerle güçlendiriniz.
Etkili konuşmanın yanı sıra empati kurmak etkili bir iletişimin temelidir. Empatinin artması saldırganlığın azalması demektir. Bu düşünceden hareketle kaynak ve alıcı durumundaki kişilerin sağlıklı diyaloglar kurma aracı olarak kullanabilecekleri şu becerilerin öğrenilmesinde yarar görmektedirler.
Alma Becerileri:
Düşünceleri Kendi Sözleriyle İfade Etme, başkalarının söylediklerinin kişinin kendi ifadeleriyle anlatılmasıdır.
Diğerinin Davranışını Betimlemek, alicinin kaynağın davranışlarını yarım kalmadan, arkasındakileri ön plana çıkarmadan tanımlamasıdır. Örneğin, öğrenciye “dersin başından beri konuşulanları dinlemeyip elindeki dergiyi okuyorsun” demek yerine “zaten hiç dersi dinlemezsin” demek bizim onunla ilgili yargımızı da içermektedir.
İzlenimleri Kontrol Etme, alıcının karşıdakinin duyuşsal durumunda neler algıladığını tanımlamasıdır. Örneğin, öğretmen öğrenciye “bugün üzgün görünüyorsun, canın bir şeye mi sıkıldı?” biçiminde sorulacak bir soru onu suçlamaktan çok onu anlamaya çalışıyor olduğunu göstermektedir.
Gönderme Becerileri:
Net Açıklamalar Yapmak, bir başkasına mesaj göndermedeki en önemli beceridir. Bir açıklamanın alıcı tarafından kendi ifadeleriyle özetlenebilmesi onun netliğini yansıtır.
Kendi Davranışını Betimleme, kaynağın belli bir durumda nasıl davrandığını açıklamak içindir. Bunun birincil amacı kendisiyle ilgili bilgi vermek, ikincil amacı ise, başkalarıyla sempati kurmaktır.
Duyguları Betimleme, belki de en az kullanılan iletişim becerisidir. Duyuşsal mesajların gönderilmesiyle ilgilidir.
Dönüt (Geribildirim) ise, karşılıklı bir süreçtir. Bir kişinin diğerinin davranışının etkileriyle ilgili mesaj göndermesidir saptadığı etkili iletişim becerilerinde tarafların net olması, kendisinin ve karşısındakinin davranışlarını betimlemeye çalışması dikkati çeken özelliklerdendir. Bu özellikler sınıfta etkili iletişimin kurulması için getirdiği önerilerde de yer almaktadır. Anderson önerilerini a) bilgi verme ve açıklama yapma, b) soru sorma, c) dönüt olmak üzere üç boyutta toplamıştır. Önerileri söyle özetlenebilir:
Sunulan bilgi ve açıklamalar net ve anlaşılır olmalıdır. Bunun için şu teknikler kullanılabilir:
Konunun genel bir çerçevesini çiziniz, konunun ayrıntıları ya da önemsiz noktaları üzerinde odaklaşmak yerine geniş bir resmini çiziniz.
Gerektiği zaman özellikle zor kavramları açıklarken tekrarlama yapınız.
Konuyu dağıtmaktan kaçınınız ve konuya odaklasınız.
Zaman zaman sorularla ya da bazı işler yaptırarak dileyicinin anlama düzeylerini saptayınız.
Ana noktaları açıklarken çeşitli örnekler veriniz ve dinleyicilerin soyut kavram ve düşünceleri anlamalarına yardım ediniz.
Dinleyicilere önemliyle önemsizi ayırt etmeyi öğretebilmek için nerelerin önemli olduğunu söyleyiniz.
Açıklamalarınızda net terimler kullanınız.
Yeni öğrenilenlerle öncekilerin ilişkilendirilmesine yardım edecek net kavramlar
kullanınız.
Hem gösterip hem açıklamak yalnız birisini yapmaktan daha iyidir.
Konuşmada soru sormanın iki ana amacı konuşmacı tarafından iyi anlaşılmalı ve bu iki amaca uygun soru sorma teknikleri kullanılmalıdır. Soru sormanın amaçlarından biri; dinleyicinin anlayıp anlamadığına bakmak, diğeri ise, dinleyiciyi düşünmeye sevk etmektir.
Dinleyicilerin yanıtlarıyla ilgili dönüt verilmeli ve yanlışlar düzeltilip doğrular pekiştirilmelidir.
Sonuç olarak sunumun etkili olmasında iletişimin merkezi bir rol taşıdığı, bunun için sunucunun etkili iletişim becerilerine sahip olması ve bunları dinleyicilere de kazandırmaya çalışması gerektiği söylenebilir. Konuşmacının bu becerilere sahip olması (a) konuşmacı adaylarının etkili iletişim kurup kuramadığına bakılarak ve etkili iletişim kuranlar tercih edilerek ve (b) konuşmacıları etkili iletişim becerileri konusunda yetiştirerek sağlanabilir.